درياچه قره‌كول يا دریاچه سیاه بزرگ‌ترین منبع آب طبیعی در تاجیکستان است  که در شرق پامیر واقع شده و 3900 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. این دریاچه  مساحتی در حدود 380 کیلومتر مربع را در بر می‌گیرد و متوسط تا 238 متر عمق  دارد. این دریاچه 33 کیلومتر طول و 23 کیلومتر پهنا داشته و یک رشته جزیره  بزرگ که از شمال به جنوب کشیده شده دریاچه را به دو قسمت کم‌عمق شرقی و  قسمت عمیق‌ غربی تقسیم کرده است.

به طور کلّی می‌توان گفت: كشور تاجیکستان از سه حوزه عظیم کوهستانی   تیان‌شان، آلای و پامیر با ارتفاعی بین 300 و 7496 متر از سطح دریا تشکیل   شده است. این سرزمین عموماً به مناطق طبیعی زیر با آب‌و‌هوای متغیر از   ریزگرمسیری تا برف دائمی تقسیم می‌شود:

صدرالدّین عینی، یکی از بزرگ‌ترین ادیبان و نویسندگان تاجیک، در روستایی در امارت بخارا چشم به جهان گشود. زندگی او سرشار از فراز و نشیب‌هایی بود که مسیرش را به سوی افتخارات بی‌شماری سوق داد. در شش سالگی، پدرش سیّد مراد خواجه، کشاورز باسواد و علاقه‌مند به دانش، او را به مدرسه‌ای در روستا فرستاد. عینی آموزش ابتدایی خود را در این مدرسه گذراند، امّا احساس کرد که آموزش عمیق‌تری نیاز دارد، بنابراین به یک مدرسه دخترانه رفت و در آنجا با آثار بیدل و صائب آشنا شد. با این حال، خوشبختی کودکی او کوتاه بود، زیرا در سنّ دوازده سالگی طاعون همه‌گیر شد و او را از والدینش جدا کرد.

قلعه‌ی قهقهه از روی نام قهرمان حماسی افسانه‌ای نام‌گذاری شده است که  پادشاه آتش‌پرستانی با پوست تیره‌رنگ بوده است. بقایای این قلعه گِلی مربوط  به قرن 4 بعد از میلاد را می‌توان بر قلّه صخره‌ای در کناره‌ی رود پنج،  آنجا که به ریزابه‌ای در افغانستان می‌پیوندد، ببينيد. قلعه شامل دو رأس  است که از شرق به غرب امتداد دارند. رأس بزرگ‌تر نزديك به 500 متر درازا  دارد و در ارتفاع 125متری از سطح رود‌خانه در شرق است و با شیبی کند به سمت  غرب پایین می‌رود.[1]

استرفشن يا استروشن (اوراتپّه سابق) شهری موزه‌ای و مركز هنرهای دستی و  تجارت‌ باستان است. استروشن يكی از قديمی‌ترين شهرهای آسيای مركزی است كه  در سال 2002 دو‌ هزار ‌و پانصدمين سال خود را جشن گرفت. اين شهر در 73 كيلومتری خجند واقع شده است. پارسيان آن را كوراكده و سغديان آن را  كوروش‌كده می‌نامند. پژوهشگران‌ معاصر آن را با سيروپول باستانی  شناخته‌اند. در قرن ششم قبل ميلاد مسيح شهر با 3 رديف ديوار قلعه‌دار شده و با قلعه‌ای به طول 6000 متر احاطه شده كه بدليل بازگانی پرمنفعت و صنعتگری ماهرانه آن بسيار مشهور بود.

جمهوری تاجیکستان در آسیای مرکزی بین عرض جغرافیایی 36 درجه و 40 دقيقه و   42 درجه و 05 دقيقه شمالی و طول جغرافیایی 31 درجه و 67 دقيقه  و 14 درجه و  75 دقيقه شرقی و در عرض یکسانی با یونان، ایتالیا و اسپانیا واقع شده است.  این کشور مساحتی در حدود 14310 کیلومتر مربع داشته و فاصله شرق تا غرب آن  700 کیلومتر و فاصله شمال تا جنوب آن نزدیک 350 کیلومتر می‌باشد. كلّ  مساحت‌ خشكي‌هاي تاجيكستان142700 كيلومتر مربع بوده و نزديك به 400 كيلومتر  مربع، مساحت آب‌هاي آن مي‌باشد.

در قرون وسطی منطقه پامیر به دلیل استخراج نقره شهرت داشت. این استخراج در  قرن 10 با بهره‌برداری از ذخایر نقره نزدیک رودخانه توقوزبالاك در کناره  سمت چپ رودخانه غُند، در محدوده‌ی بچار آغاز شد. سرمایه‌سازی از ذخایر این  ناحیه منجر به توافق معدن‌چیان و متخصّصان ذوب‌آهن در چرتيم، ورشز، شازود،  ميانه‌كوه، و بسیاری دیگر شد. استخراج در سطح وسیع نبود. استخراج در قرن 11  در طی "بحران نقره" رشد زيادی کرد؛ ذخایر نقره توسعه یافتند و در  پامیرشرقی به شدت مورد بهره‌بردای قرار گرفتند.

در گذشته مناره‌ها، در كنار مساجد و يا مدارس از خشت، سنگ و چوب ساخته  می‌شدند. كاربرد مهمّ مناره‌ها در گذشته استفاده از آنها برای اذان گفتن  بود. مناره‌ها به شکل مدوّر و يا چارگوش بنا شده و با کتیبه‌ها و تزئينات مختلف مانند: كاشی كاری تزئين می‌شدند. تعداد كمی‌ از مناره‌های قديمی در  تاجيكستان هنوز باقی مانده و بعضی از آنها ترميم و بازسازی شده است.

درست در مرکز شهر کولاب و در نزدیکی موزه مطالعات منطقه‌ای آرامگاهی قرار دارد که توسط درختان چنار صد‌ ساله احاطه شده و متعلق به شاعر، فیلسوف و  متفکّر قرن 14 ميلادي، میر‌ سیّد‌علی‌ همدانی است. میر سیّد‌علی‌ همدانی که در  برخی منطقه‌ها با نام‌های شاه همدان و امیر‌کبیر نیز شناخته می‌شود، در تاجیکستان عهد شوروی چهره‌ای شناخته شده نبود. تولّد میر سیّدعلی در دوازدهم رجب سال 714ق اتفاق افتاده است و به حساب ابجد كلمه "رحمه الله" تاریخ ولادت اوست؛ چنانكه "بسم‌ الله‌ الرحمن‌ الرحیم" تاریخ وفات او (786ق) می‌باشد و برحسب نقل ‌این كلمه مباركه را در موقع وفات بر لب داشته است.

در پایان نخستین هزاره‌ی قبلا از میلاد مسیح ساخت قلعه‌های محکم به منظور  جلوگيری از تهدید حملات نظامی همسایگان آغاز شد. نخستین قلعه در تاجيكستان  يمچون بود. روستايی به همين نام نيز در نزديكی قلعه وجود دارد. عدّه‌ای  قلعه يمچون را كافر‌ قلعه نيز می‌نامند. قلعه يمچون در قرن 3 قبل از میلاد  در کناره‌ی سمت راست رودخانه‌ی پنج روی تپّه ماهورهای رشته کوه وَخَن[2]  ساخته شده است. قلعه‌ روی یک پرتگاه قرار دارد و دائماً با ریزابه‌های  رودخانه‌های پنج، شسته می‌شود. مسيرهای زير قلعه بسيار شيب بوده و در تمام  طول سال دست نیافتنی هستند. آنها در طراحی قلعه مورد استفاده قرار  گرفته‌اند.

چشیدن غذاهای ویژه تاجیکستان یکی از نکات برجسته هر بازدید از این کشور است. نه تنها مواد اولیه تازه و خوشمزه به صورت محلی تولید می‌شوند، بلکه موقعیت این کشور در جاده ابریشم باعث شده است که برای قرن‌ها، غذاهای ملّی متنوع آن تحت تأثیر فرهنگ‌های چین، روسیه، ایران و شبه‌قاره هند قرار بگیرد. در این‌جا هشت غذای برتر معرفی می‌شوند که آشپزی تاجیکستان را از  کشورهای همسایه متمایز می‌کند:

با رودکی گرامی وداع کردیم و با دلی اندوهگین و با امید دیداری دیگر راهی دوشنبه شدیم. جاده خراب بود و کاروان اتومبیل‌های ما با تاخیر بسیار پیش می‌رفتند. ساعت پنج بعدازظهر به دوراهی رسیدیم که در یک سو جاده آسفالته نو و کوتاهی بود که از میان کوهستان می‌گذشت و از سوی دیگر جاده قدیمی و خاکی که کوهستان را دور می‌زد. در جاده آسفالته شرکت ایرانی سابیر ساختن تونلی پنج کیلومتری را برنده مناقصه شده و آن را در سال‌های آخر ریاست جمهوری احمدی نژاد به پایان آورده است. این تونل که به نام تونل انزاب یا تونل استقلال معروف است پس از بازگشایی دچار نقص‌های فنی بی‌شمار شد و اکنون دوباره بسته است و مهندسان و کارگران ایرانی در آن به مرمت مشغولند.

در كنار رود زرافشان، در قسمت پايان دهِ ويشب، واقع در ولايت سغد تاجيكستان  مزار مباركي وجود دارد كه مردم آن را منسوب به عارف نام‌آور و آفتاب عالم  عرفان شمس‌الدّين تبريزي مي‌دانند. اين روستا حدوداً 200 كيلومتر تا شهر  دوشنبه پايتخت تاجيكستان و 250 كيلومتر تا شهر سمرقند فاصله دارد. مردم  روستاي ويشب و روستاهاي اطراف تمامي مراسم و سنّت‌هاي مذهبي خود را در اين  مزار انجام مي‌دهند. علاوه بر اين از شهرهاي بزرگي همچون سمرقند و بخارا،  پنجكنت، استروشن، خجند و مناطق ديگر مردمان زيادي به زيارت اين سلطان  عارفان مي‌رسند و اعتقاد و اخلاص بي‌پاياني نسبت به ايشان دارند. مردم اين  مزار را با نام مزار مولانا محمّد شمس‌الدّين محمّد‌ابن علي‌ابن ملك داد  سبزپوش تبريزي مي‌شناسند.

دره یغناب در فاصله کمی بیش از ۱۰۰ کیلومتری دوشنبه، پایتخت تاجیکستان،  قرار دارد. مسیر دسترسی به این دره، جادهای خیره کننده است که در امتداد دره‌های تنگ و شیبدار و کنار رودخانه‌های زیبا امتداد می‌یابد. دره یغناب که توسط مردم محلی "بهشت روی زمین" نامیده می‌شود، خانه یغنابی‌ها، نوادگان سغدیان باستان است. این مردم به دلیل انزوا و دوری از دیگران، حتی  همسایگان خود، تعامل کمی با دنیای خارج دارند و به همین دلیل توانسته‌اند سنت‌ها و زبان خود را به شکلی قابل توجه حفظ کنند. اگرچه در دوره شوروی  بسیاری از روستاییان به اجبار به مناطق خشک تاجیکستان برای چیدن پنبه کوچانده شدند و بسیاری از آنها جان خود را از دست دادند، امّا این مردم  مقاومت کردند و خوشبختانه بازماندگان توانسته‌اند به سرزمین‌های اجدادی و  شیوه زندگی سنتی خود بازگردند. آن دوره تاریک از تاریخ اخیرشان اکنون پشت سر گذاشته شده است.  

استروشن  (به تاجیکیИстаравшан) بونجیکت قدیم، در کوهپایه های شمالی رشته کوه های  ترکستان واقع شده و یکی از قدیمی ترین شهرهای ولایت سغد در کشور تاجیکستان  است. این شهر در نزدیکی شهر خجند و رودخانه سیردریا قرار گرفته و مدتی نیز  با نام اوراتپه یا اوراتیوپه شناخته می شده است.

چهل‌ و‌ چهار چشمه مکان بسیار معروفی در تاجیکستان و کشور همسایه ازبکستان  است، زیرا از دامنه‌ی تپّه کوچکی که قبلاً صحرا بوده است پنج چشمه‌ی بزرگ  از زیر زمین بیرون می‌آید که به 39 چشمه کوچکتر تقسیم می‌گردند. آب چشمه‌ها  با هم جریان می‌یابند تا کانالی پر از ماهی به عرض 12تا 13متر تشکیل دهند.  جالب است بدانید ماهی‌ها به طرف پایین رودخانه شنا نمی‌كنند بلکه در 8  الی9 متری ابتدای آن می‌مانند.

تصاویر اسکناس‌های قدیمی کشور تاجیکستان

سنگ‌نگاره‌ها يا نقّاشی‌های حک شده روی سنگ، دسته‌ی متفاوتی از آثار تاریخی  را ارائه می‌دهند. منطقه‌ی پامیر با بیش از 50 مکان غنی‌ترین منطقه دارای  نقّاشی‌های سنگی در تاجیکستان است. این نقّاشی‌ها را می‌توان در  درّ‌ه‌های رود‌خانه‌ی غُند، سدّ چرتوم، پنج، در نزدیکی نمتگوت، لنگر،  پارشنو، شاه‌دارا، ياژولام، شمال روستای آق‌جلگه و در ورودي رودخانه برتنگ  یافت. همچنين در امتداد ساحل رود زرافشان و شاخه‌های آن در سلسله جبال  قوراما به مقدار زياد تصويرهای روی سنگ پيدا شده‌اند

اگر به دنبال مقصدی بی‌نظیر، مقرون به صرفه و با فرهنگی آشنا اما پر از شگفتی هستید، تاجیکستان گزینه‌ای فوق‌العاده برای شماست! با پروازهای منظم و هفتگی از شهرهای مختلف ایران به دوشنبه، سفری راحت و خاطره‌انگیز در انتظار شماست.

مجتمع حضرت‌بابا در قسمت شمال شرقی دهكده چهاركوه كنونی واقع شده و شامل  ساختمان‌های مذهبی متعدّدی است كه در امتداد يكديگر و روبروی آرامگاه يك  روحانی قرار گرفته است. جمعيّت محلّی روحانی را هستی پادشاه يا هستی امير  يا امير‌ حمزه صاحبقران می‌نامند.(صاحبقران به معنی استاد و منظومه‌ی ستاره  خوش يمن می‌باشد.)

كوهستان ‌فان مقصد توريستی مشهوی است كه در شمال غربی تاجيكستان واقع شده است. منطقه كوهستانی فان برای ديدار بسيار مناسب است. يك جاده‌ی آسفالت دوشنبه را به بزرگترين درياچه‌ی منطقه يعنی درياچه اسكندركول می‌رساند. جاده‌ای ديگر از سمت شهر خجند و شهر استروشن و گردنه 3376 متری شهرستان و جاده‌ای ديگر از شهر پنجكنت به درياچه زيبای اسكندركول می‌رسد. اكثر  جاده‌های مناطق كوهستاني‌ فان بدون آسفالت و شوسه می‌باشد. در عين حال مسيرهای اصلی آسفالته می‌باشد.

کوهستان افسانه‌ای لعل در سمت چپ درّه‌ای به همین نام در شمال سراشیبی‌های  رشته کوه‌ لعل و در سمت راست رودخانه‌ی پنج و در بین راه بین خاروغ و  ايشكاشيم واقع شده است. لازم است شما از جاده‌ی اصلی به سمت چپ بچرخید و از  سربالايی‌های کوهستان به سمت روستای كوه ‌لعل که 200 متر بالاتر از  رودخانه‌ی پنج واقع شده است، بالا بروید.[2] تقریباً 8 کیلومتری بعد از  روستا و بعد از چندین پیچ در جاده به کوهستان لعل می‌رسید. كوهستان لعل به  آسانی از بزرگراه قابل دیدن است و اگر شما به دقت نگاه کنید، می‌توانید  مسیر‌های دالان‌های استخراج معدن را ببینید. راه‌هایی از جاده‌های قدیمی و  مناطق خراب شده قابل رويت می‌باشند.

پس از استقلال تاجيكستان يك گروه شبه‌نظامی در اين كشور وجود داشت كه در  سال 1993 وزير دفاع وقت، الكساندر شيشليانكف كوشش كرد آن را تبديل به يك  نيروی مسلح كند. پس از انحلال فرماندهی مشترك كشورهای هم‌سود در سال 1993  لشكر زرهی 201 تحت فرماندهی روسيه در‌آمد. قبلاً قرار بود تاجيكستان و  كشورهای هم‌سود در اين فرماندهی شريك باشند.

من به عنوان یک علاقمند موسیقی تاجیکستان، مفتخرم که مروری کوتاه بر  تاریخچه غنی و پربار موسیقی تاجیکستان داشته باشم. موسیقی تاجیکستان،  گنجینه‌ای ارزشمند از فرهنگ و هویت این سرزمین است که از اعصار گذشته تا به  امروز، با نغمه‌ها و آواهای دلنشین خود، روح مردم را نوازش داده است.

نزديك شهر خاروغ در 2320 متری از سطح دریا و بالای رودخانه، محلّ اتّصال دو  رودخانه غُند و شاه‌دارا، مرتفع‌ترین نقطه سبز دنیا، باغ‌های کشاورزی  پامیر قرار دارد. اين باغ در بين باغ‌های کشاورزی کشورهای مشترک‌المنافع از  همه مرتفع‌تر می‌باشد. باغ‌ها در سال 1940م در یک منطقه کوهستانی سخت  تأسيس شدند. آب‌ و ‌هوا خشک و به شدّت اقلیمی است. نوسانات بارندگی بین 200  تا 300 میلی‌متر و به شرایط جوّی و ارتفاع بستگی دارد. درجه دمای متوسط  سالیانه در اینجا 8.7 درجه‌ی سانتیگراد است.

بهترین زمان برای سفر به تاجیکستان به‌طور کلی از اردیبهشت تا مهر (می تا اکتبر) است، زمانی که آب‌وهوا در بیشتر مناطق معتدل و دل‌پذیر بوده و  جاده‌های کوهستانی قابل‌دسترسی هستند. در این ماه‌ها، دشت‌های شمالی و دره‌های سرسبز مانند رودخانه زرافشان و دریاچه اسکندرکول در اوج زیبایی خود قرار دارند و فرصت‌های بی‌نظیری برای طبیعت‌گردی و کوهنوردی فراهم می‌کنند. همچنین، جشنواره‌های فرهنگی و رویدادهای محلی در این فصل‌ها برگزار می‌شوند که می‌توانند تجربه‌ی سفر را غنی‌تر کنند.  

قرغان‌ تپّه بزرگ‌ترین مرکز فرهنگی صنعتی درّه‌ی وخش در 97 کیلو‌متری جنوب  دوشنبه واقع است. مطابق با برخی تحقیقات قرغان‌ تپّه در قرن 7 به وجود آمده  اگر چه برخی قدمت آنرا بسیار بیشتر می‌د‌انند. شهر در قسمت بالایی درّه‌ی وخش و در مرکز یک مرغزار واقع است. در قرون وسطی این ناحیه را ختای و شهر  را ليواقند یا وخش می‌خواندند.

موزه ملی تاجیکستان یک موزه تازه بازسازی شده است که نمایشگاه‌هایی از تاریخ قدیم و جدید جمهوری تاجیکستان را در خود جای داده است و در پایتخت کشور تاجیکستان، شهر دوشنبه، واقع شده است. این موزه در سال ۱۹۳۴ افتتاح و در سال ۱۹۹۹ عنوان موزه ملی را دریافت کرده است. این ساختمان منحصر به فرد برای همه بازدیدکنندگانی که شروع به کاوش در کشور کوچک آسیای مرکزی کرده‌اند واقعاً الهام بخش است و با معرفی تاریخ، طبیعت، زندگی محلی و فرهنگ مردم تاجیکستان مورد توجه گردشگران بسیاری قرار گرفته است. تاجیکستان کشوری در آسیای میانه است که توسط افغانستان، چین، قرقیزستان و ازبکستان احاطه شده است. این شهر به دلیل کوه‌های ناهموار مشهور به پیاده‌روی و کوهنوردی است. کوه‌های فان، در نزدیکی پایتخت ملی دوشنبه، دارای قله‌های پوشیده از برف هستند که بیش از ۵۰۰۰ متر ارتفاع دارند.

درّه ورزاب منطقه تفریحی مورد علاقه ساکنین دوشنبه است. در آنجا تعداد زیادی منطقه تفریحی و مکان‌هایی برای استراحت و يا به قول تاجيك‌ها دم‌گيری  وجود دارد. ورزاب به عنوان یک منطقه جغرافیایی کوچک نزدیک دوشنبه، در نقطه تقاطع سرچشمه رود ‌ورزاب و قسمت‌های مرکزی از سراشیبی‌های جنوبی رشته کوه حصار بسیار شناخته شده است. ناحیه ورزاب در مرزهای شمالی درّه زرافشان و در  سراشیبی‌های شمالی رشته کوه حصار واقع شده است. از شرق به درّه رامیت و از  جنوب‌ شرقی به راحتی و وحدت می‌رسد. بزرگراه‌هایی که دوشنبه را با بخش‌های  شمالی کشور و درّه فرقانه، استرفشن (اوراتپّه‌سابق)، خجند،  (لنين‌آباد‌سابق) و عینی و پنجکنت، به هم پیوند می‌دهند از درّه ورزاب عبور  می‌كنند.

بالجوان يك منطقه تاریخی در تاجیکستان است. نتایج حفّاری‌های طولانی مدت باستان‌شناسی در كوروكسای در نزدیکی بالجوان امروزی ثابت می‌کند که 200-800  هزار سال پیش زندگی گیاهی جلگه‌ای و بدون درخت در این ناحیه نفوذ داشته است و حیوانات عجیبی همچون اسب‌ها، کرگدن‌ها، میمون‌های ‌وابسته به میمون‌های دم‌کوتاه امروزی، ببر‌های دندان شمشیری، زرّافه‌ها و نیاکان فیل‌ها می‌زیسته‌اند. بیش از هزار سال پیش بالجوان جزئی از حکومت سامانی بود.

سامانی (به تاجیکی: Сомонӣ) نام یکای پول کشور تاجیکستان است که از ۳۰ اکتبر سال ۲۰۰۰ یکای پول رسمی آن کشور اعلام و جایگزین روبل تاجیکستان شد. دولت تاجیکستان برای بزرگداشت خاندان سامانیان، نام پول رایج خود را «سامانی» گذارده است. هر هزار روبل تاجیکستانی برابر با یک سامانی قرار داده شد. بر روی اسکناس‌های سامانی چهره برخی از مشاهیر مشترک ایران و تاجیکستان نقش بسته است. برای نمونه بر روی اسکناس ۱۰۰ سامانی چهره اسماعیل سامانی و بر روی دیگر اسکناس‌ها چهره رودکی، پورسینا (ابن سینا) و میر سید علی همدانی دیده می‌شود. اسکناس‌های دیگر با سیمای مشاهیر معاصر تاجیکستانی مانند صدرالدین عینی، باباجان غفورف، میرزا ترسون‌زاده و دیگران آراسته شده‌است. کد بین‌المللی این یکای پول TJS است.

تاجيكستان از ديرباز محل زندگی مردمان آريايی بوده كه بعضي‌ از آنها اسكان  يافته بودند. سغديان، مادها و پارس‌ها و برخی ديگر زندگی كوچ نشينی داشتند،  همچون سكاها يا ماساژت‌ها. بنابراين می‌توان گفت: كه باختری‌ها، سغدی‌ها، خوارزمی‌ها و سكايی‌ها، نه تنها بنيان‌گذاران شهرها و روستاهای آسيای  مركزی، به ويژه تاجيكستان به شمار می‌روند بلكه نياكان تاجيكان نيز  بوده‌اند.

در فوریه سال 1911 در مرکز پامير زلزله‌ای در مقیاس 9 ریشتر به وقوع پیوست و  سبب یک رانش عظیم شد که رودخانه مرغاب را مسدود کرد. قسمت پهناوری از سراشیبی‌های موزكال فرو ریختند و به آرامی روستای اوسای در زير حجم عظيمی خاك مدفون شد. تقریباً 90 سکنه از روستا کشته شدند. احتمالاً آنها هرگز نفهمیده‌اند چه اتفاقی افتاده است. مسدود شدن رودخانه سبب ایجاد یک دریاچه شد. دریاچه شروع به انباشتن آب رودخانه کرد و یک سال بعد از زلزله به  روستای سارز سرازیر شد. درياچه سارز درارتفاع 3000 متری واقع شده و  تقریباً 55 کیلومتر طول و به طور متوسط بين 1.5 تا 3.5 کیلومتر عرض دارد. درياچه سارز با حداکثر عمق تقریبی 500 متر مساحتی نزديك به 80 کیلومتر را  پوشش می‌دهد. دمای آب تقریباً 4 الی 6 درجه‌ی سانتی‌گراد است.

چیزی از استقلال تاجیکستان نگذشته بود که این کشور به ورطه جنگ داخلی  گرفتار شد. اوج این درگیری‌ها سال‌های 93-1992 بود. برای درک علّت این  درگیری‌ها باید به ساختار سیاسی و قومی تاجیکستان توجّه کرد. این کشور تنها  کشور فارسی زبان آسیای مرکزی است. همچنین تاجیکستان در میان کشورهای مستقل  مشترک‌ المنافع تنها کشوری است که در کنار جمعیّت غالب سنّی از جمعیّت  قابل توجّه شیعه اسماعیلیه با ارتباط بین‌المللی نیرومند برخوردار است.  تنها در تاجیکستان بود که حزب نهضت اسلامی به طور وسیعی به فعّالیّت‌های  سیاسی دست زد و حتّی بعضی از اعضای آن هدف خود را ایجاد دولت اسلامی اعلام  کردند.

درّه‌ی‌ حصار منطقه وسیعی کوهستانی است به طول تقریباً 70 کیلومتر و 2 الی  18 کیلومتر پهنا كه رودخانه‌های كافرنهان،قره‌تاغ و رودخانه شیرکنت از آن  می‌گذرد.مردم در این منطقه در اوایل عصر حجر، 3 الی4 هزار سال قبل از میلاد  ساکن بوده‌اند. بعد‌ها این منطقه بخشی از باختر و سپس بخش‌های  یونانی-باختری و کوشان می‌شود. آثار باقیمانده از سنگ‌چین‌های گرد و مستطیل  شکل ساخته دست بشر در مناطق باستانی که در میان ساکنین محلّی به تيپا  معروف هستند در تعداد زیادی از باستان‌شناسی‌ها یافت شده که گواه این موضوع  هستند.

پنجکنت باستانی در نزدیکی شهر پنجكنت امروزی واقع شده و نماینده یک اثر  تاریخی بی‌نظیر در اوایل قرون وسطی است. پنجكنت در قرن‌های 5 تا 8 ميلادی  شرقی‌ترین نقطه شهر سغدیان بود. (غفوراف، باباجان. تاجيكان. جلد اوّل و  دوّم، عرفان، دوشنبه،1377ه.ش-1997م – ص 3831) سغدی‌ها کسانی بودند که به  زبان ایرانیان شرق صحبت می‌كردند و از نیاکان تاجیکی‌ها محسوب می‌شوند. در  ربع اول قرن 8 ميلادی پنجکنت مرکز قلمرو آخرین پادشاه، دیواشتیچ بود که با  شاهزاده‌ی سغدیان بر سر قدرت شهر سمرقند، پایتخت سغدیان جنگید.

گردنه‌ها و گذرگاه‌های مهم ارتباطی كوهستانی

لازوريت يا همان سنگ لاجورد يا لاژورد نام دیگر این سنگ معدنی است که طیف متنوعی از نیلی، بنفش، آبی‌ گل‌گندم یا سبز‌آبی دارد. منابع محدودی از  این سنگ در جهان وجود دارد. در افغانستان، تاجیکستان، روسیه و شیلی معادني  از اين سنگ پيدا شده است. بهترین سنگ‌های نیلی فقط در پامیر غربی و  افغانستان استخراج می‌شود و بسیار نادر است. نمونه‌های لاجورد معمولاً  به علّت نا‌خالصی خالدار یا راه‌راه هستند. کریستال‌های پریت طلایی،  پریت‌ سولفوریک این سنگ را به‌ نحو خاصی زیبا می‌سازد. لاجورد هرگز شکسته نمی‌شود حتّی وقتی حرارت داده می‌شود. این ویژه‌گی‌ها در زمان باستان شناخته شده بوده و برای تایید اصالت آن مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

پارک صدرالدّین عینی یک پارک فرهنگی و تفریحی است که در سال 1960 در شمال  شهر دوشنبه ساخته و به بهره‌برداری رسید. مساحت کل پارک 6 هکتار است. مسیر  اصلی پارک به قسمت دایره‌ای شکلی که پر از باغچه‌های گل‌دار است تا ورودی دوم منتهی می‌شود.در محوطه پارک تعدادی تراس، بالکن، چایخانه، اشکال کوچک معماری، ویژگی‌های طراحی پارک، فواره‌ها و غیره وجود دارد. علاوه بر این، انواع زیادی از درختان، بوته‌ها، گیاهان و گل ها در سراسر پارک کاشته شده است.

دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، در مرکز درّه‌ی حصار و در ارتفاع 800 متری از  سطح دریا واقع شده است. تا سال 1961 استالین آباد نامیده می‌شد. از سمت  شمال و شرق به تپّه ماهورهای رشته کوه‌های پوشیده از برف حصار كه با  قلّه‌هایی به ارتفاع 4000 متر و بلندتر احاطه شده است، مي‌رسد، و از سمت  جنوب با رودخانه‌ی کافر‌نهان هم مرز است. دوشنبه در بزرگ‌ترین واحه‌ی  کشاورزی کشور واقع شده است. اين شهر در منطقه‌ای در امتداد دو کناره‌ی  رودخانه‌ی ورزاب قرار دارد.

الفبای سیریلیک که عمدتاً در روسیه و برخی از کشورهای اروپای شرقی استفاده می‌شد، پس از تأسيس دولت شوروی در دهه 1920 در قلمرو آسیای میانه نیز رواج  یافت. به این ترتیب، فارسی زبانان آسیای میانه به جای استفاده از الفبای فارسی، در نوشته‌های خود حروف سیریلیک را به کار گرفتند. در تاجیکستان که بیشتر مردم به زبان فارسی سخن می‌گویند، الفبای سیریلیک به الفبای زبان تاجیکی معروف است.

در قرون 2 و 3 قبل از میلاد مسيح منطقه درّه کافرنهان و مناطق اطراف آن بخشی از امپراطوری یونانی- باختری بود. اين مطلب از سكّه‌هايي كه در ولايت قشقا دريا، حوالی شهرِكتاب يافت شد، تاييد می‌شوند. اكثر اين سكّه‌ها مضروب دوران اوكراتيدس می‌ باشند. این مناطق در قرون 1 قبل از میلاد تا 3 پس از میلاد بخشی از امپراطوری کوشان شد. در قرن 8 این ناحیه(همراه با سایر  مناطق آسیای مرکزی) توسط اعراب مورد تهاجم قرار گرفت و بالاخره در قرون 14 و 15 به تیمور تعلق یافت.

مجتمع ساختمانی مذهبی بزرگی به نام مقبره شيخ‌ مصلح‌الدّين در مركز تاريخی  شهر خجند واقع شده و به نام مصلح‌الدّين‌ خجندی كه شاعر و حاكم شهر بوده و  در قرن دوازدهم می‌زيسته نامگذاری شده است. زندگی‌نامه وی به نام مناقب[1]  حفظ و نگهداری شده است. بر طبق افسانه قومی شيخ‌ مصلح‌الدّين فرد  شگفت‌انگيز و مقدّسی بوده است. بعد از مرگش وی ابتدا در روستای اونجی به  خاك سپرده شد كه در حومه خجند قرار دارد. مدّتی بعد پيروانش خاكستر شيخ را  به مكانی كه هم اكنون مقبره اوست منتقل كردند و آرامگاه بزرگی بر روی قبرش  ساختند.

تفاهم‌نامه همکاری در حوزه گردشگری بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری  تاجیکستان امروز، چهارشنبه ۲۴ بهمن‌ماه، در حاشیه دومین روز از هجدهمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری تهران به امضای سید رضا صالحی‌ امیری، وزیر  میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ایران، و جمشید جمعه‌ خان‌زاده، رئیس کمیته گردشگری دولت تاجیکستان، رسید.

سفر به کشورهای تاجیکستان و ازبکستان، تجربه‌ای منحصربه‌فرد از تاریخ، فرهنگ و طبیعت خیره‌کننده جاده ابریشم را برای شما به ارمغان می‌آورد. اما برای داشتن سفری بی‌دغدغه و خاطره‌انگیز، انتخاب یک آژانس مسافرتی معتبر و باتجربه بسیار مهم است. گروه گردشگری سفرهای ناز با بیش از ۲۰ سال سابقه در برگزاری تورهای تخصصی جاده ابریشم، یکی از بهترین گزینه‌ها برای سفر به این دو کشور است. در این مقاله، به بررسی دلایلی می‌پردازیم که چرا سفرهای ناز را باید برترین انتخاب خود برای تورهای تاجیکستان و ازبکستان بدانید.