من به عنوان یک علاقمند موسیقی تاجیکستان، مفتخرم که مروری کوتاه بر  تاریخچه غنی و پربار موسیقی تاجیکستان داشته باشم. موسیقی تاجیکستان،  گنجینه‌ای ارزشمند از فرهنگ و هویت این سرزمین است که از اعصار گذشته تا به  امروز، با نغمه‌ها و آواهای دلنشین خود، روح مردم را نوازش داده است.

باختر، کشوری باستانی در آسیای مرکزی است، که امروزه در منطقه جنوب  تاجیکستان، ازبکستان و شمال افغانستان واقع شده است. از باختر به عنوان  منبع عتیقه نام برده مي‌شود. یک منطقه که طلای بسیاری از آنجا استخراج  می‌شده و اسب‌های باشکوهی را می‌پرورانده است. در گنج معروف آمو‌دریا که در  قرن 19 در کناره راست رودخانه‌ی پنج یافت شد، تعداد زیادی از اقلام طلایی  همراه با تصاویری از اسب‌ها با ویژگی‌های واضحی از گونه‌های بومی منطقه  وجود داشت. رودخانه‌های پنج و وخش در وسط این منطقه جریان دارند و بعد از  بهم پیوستن، رودخانه بزرگ آمو‌دریا که در دنیای باستان به جیحون معروف بوده  است را به وجود می‌آورند. ناحیه پهناوری بین وخش و پنج (یعنی کناره چپ  درّه وخش) به نام منطقه ختل وجود داشته است. در تاریخ باستان، ختل یک قسمت  از بخارا بوده است.

در قرون 2 و 3 قبل از میلاد مسيح منطقه درّه کافرنهان و مناطق اطراف آن بخشی از امپراطوری یونانی- باختری بود. اين مطلب از سكّه‌هايي كه در ولايت قشقا دريا، حوالی شهرِكتاب يافت شد، تاييد می‌شوند. اكثر اين سكّه‌ها مضروب دوران اوكراتيدس می‌ باشند. این مناطق در قرون 1 قبل از میلاد تا 3 پس از میلاد بخشی از امپراطوری کوشان شد. در قرن 8 این ناحیه(همراه با سایر  مناطق آسیای مرکزی) توسط اعراب مورد تهاجم قرار گرفت و بالاخره در قرون 14 و 15 به تیمور تعلق یافت.

چیزی از استقلال تاجیکستان نگذشته بود که این کشور به ورطه جنگ داخلی  گرفتار شد. اوج این درگیری‌ها سال‌های 93-1992 بود. برای درک علّت این  درگیری‌ها باید به ساختار سیاسی و قومی تاجیکستان توجّه کرد. این کشور تنها  کشور فارسی زبان آسیای مرکزی است. همچنین تاجیکستان در میان کشورهای مستقل  مشترک‌ المنافع تنها کشوری است که در کنار جمعیّت غالب سنّی از جمعیّت  قابل توجّه شیعه اسماعیلیه با ارتباط بین‌المللی نیرومند برخوردار است.  تنها در تاجیکستان بود که حزب نهضت اسلامی به طور وسیعی به فعّالیّت‌های  سیاسی دست زد و حتّی بعضی از اعضای آن هدف خود را ایجاد دولت اسلامی اعلام  کردند.

به طور کلّی می‌توان گفت: كشور تاجیکستان از سه حوزه عظیم کوهستانی   تیان‌شان، آلای و پامیر با ارتفاعی بین 300 و 7496 متر از سطح دریا تشکیل   شده است. این سرزمین عموماً به مناطق طبیعی زیر با آب‌و‌هوای متغیر از   ریزگرمسیری تا برف دائمی تقسیم می‌شود:

اجنّه‌تپّه، تپّه‌شیطان[2]، تپّه‌جادوگر[3]، تپّه شرارت و جن[4] نامی است که ساکنین محلّی به دشت مرتفعی که از سه طرف با حفره‌ها و نهرهای آبیاری  احاطه شده و در بوته‌ زارهای انبوه مدفون شده و با برآمدگی‌ها و سنگ‌های  بدون شکل احاطه شده است، می‌دهند.

درّه رامیت از 45 کیلومتری شمال‌غربی دوشنبه شروع می‌شود. اين درّه با مناطق تفریحی پر‌شمار و چشمه‌های آب‌گرم در مناطق پايينی و از جنگل‌ها و رودخانه‌های زیبا در مناطق بالايی، يكی از زيباترين و بكرترين مناطق تاجيكستان محسوب می‌شود. شما می‌توانید با نيم ساعت رانندگی از دوشنبه به سوی شهر وحدت به این درّه برسید. رودخانه‌ی کافرنهان 378 کیلومتر طول دارد. سرچشمه سمت چپ آن رودخانه ساربا، از یخ‌ها و پهنه‌های برفی قاراتگين شروع شده و سرچشمه سمت راست آن از رودخانه سردی ميانه ‌در محدوده حصار آغاز می‌شود.

درّه یغناب تقریبا از 150 كیلومتری شمال پایتخت تاجیكستان (شهر دوشنبه)  شروع می‌شود. درّه كمی قبل از گذرگاه انزاب شروع شده و حدود 60 كیلومتر طول  دارد. درّه توسط رودخانه‌های كومبیل و برزنگا شكل گرفته كه از  یخچال‌های طبیعی تقاطع كوهستانی تاك‌علی سرچشمه می‌گیرد. انشعابات  رودخانه‌های یغناب به رودخانه زرافشان جاری می‌شود و محدوده‌ی زرافشان را از محدوده حصار جدا می‌كند. قسمت بالایی درّه به دلیل چمن‌زارهای باشكوه به  دامنه كوه‌های آلپ مشهور می‌باشد. منطقه جمعیت دائمی ندارد. تنها در تابستان چوپان‌ها، گاوهایشان را برای چرا به اینجا می‌آورند.

تاجیکستان، کشوری کوهستانی و محصور در خشکی در آسیای میانه، با مناظر  خیره‌کننده، فرهنگ غنی و مردمی مهمان‌نواز، مقصدی جذاب برای سفر است. در  ادامه، ده دلیل برای سفر به تاجیکستان را بررسی می‌کنیم:

در بسیاری از محیط‌ها، غذا از نقش صرفاً تغذیه‌ای خود فراتر رفته و به بوم‌هایی برای هویت ملّی تبدیل می‌شود که با طعم‌ها و رایحه‌های میراث  فرهنگی رنگ‌آمیزی شده‌اند. آسیای مرکزی، منطقه‌ای غنی از تاریخ و فرهنگ،  موزاییک آشپزی را ارائه می‌دهد که به اندازه مناظر آن متنوع است. در میان  غذاهای متعددی که این منطقه پرجنب‌وجوش را زینت داده‌اند، یکی به دلیل  سادگی، تاریخچه و بحث‌هایی که برمی‌انگیزد، برجسته‌تر است: پلو (که گاهی  اوش، پلاو، پیلاف، پلو یا پیلوف نیز نامیده می‌شود). با این حال، ادعای  تعلق پلو به یک ملت واحد، نادیده گرفتن واقعیت و عمق میراث مشترک آسیای  مرکزی است. این داستان فقط درباره یک غذا نیست؛ این داستان درباره مردم،  ملت‌ها و فرهنگ‌هایی است که از طریق تاریخ مشترکشان بافته شده‌اند.